นักสื่อความหมายท้องถิ่นศรีเทพ: พลังเล็กๆ สู่การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน

เมืองโบราณศรีเทพ อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ที่ได้รับการประกาศจากยูเนสโก ให้ขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมแห่งใหม่ของไทย โดยอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ เป็นหนึ่งในอุทยานประวัติศาสตร์จำนวน 10 แห่งของประเทศไทยปัจจุบัน จัดตั้งขึ้นโดยกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม เมื่อปี 2527 สำหรับชื่อเรียก “ศรีเทพ” นั้นเป็นการอนุโลมตามพระวินิจฉัยสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ พระบิดาแห่งวิชาประวัติศาสตร์และโบราณคดีไทย ที่ได้ทรงสันนิษฐานไว้ในคราวเสด็จตรวจราชการมณฑลเพชรบูรณ์เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทยในปี 2447

ซึ่งภายหลังการประกาศได้เกิดการเคลื่อนไหวของกลุ่มคนที่มีหัวใจรักบ้านเกิด รวมตัวกันในนาม “ไกด์อาสา” ทำหน้าที่ในการสื่อสารข้อมูลต่างๆให้นักท่องเที่ยวที่เดินทางมาเที่ยวชมศรีเทพมรดกโลกกัน ทั้งนี้ทางองค์การบริหารส่วนจังหวัดเพชรบูรณ์ ภายใต้การนำของนายอัครเดช ทองใจสด นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัด ได้สนับสนุนการดำเนินงานโดยการจัดโครงการฝึกอบรมมัคคุเทศก์อาสาเพื่อเสริมทัพงานบริการนักท่องเที่ยวให้เข้มแข็งและได้มาตรฐานยิ่งขึ้น

โครงการฝึกอบรมมัคคุเทศก์อาสาศรีเทพจัดขึ้นในสองช่วง คือวันที่ 25-26 พฤศจิกายน และ 2-3 ธันวาคม 2566 ณ หอประชุมโรงเรียนศรีเทพประชาสรรค์ และบริเวณเขาคลังนอก ภายในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ จังหวัดเพชรบูรณ์ เปิดรับสมัครเพียง 120 คน แต่ปรากฏว่ามีผู้สนใจสมัครผ่าน Google Form ถึง 154 คน สะท้อนกระแสความตื่นตัวของชุมชนในพื้นที่อย่างน่าชื่นชม

ผู้เข้าร่วมโครงการประกอบด้วยประชาชนทั่วไป ข้าราชการบำนาญ เจ้าหน้าที่รัฐจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เยาวชน นักเรียน พนักงานเอกชน และผู้ประกอบอาชีพส่วนตัว หลายคนยินดีสละเวลาเพื่อเรียนรู้วิธีถ่ายทอดเรื่องราวความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของศรีเทพอย่างถูกต้อง ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลเกี่ยวกับ "เขาคลังนอก" หรือเส้นทางท่องเที่ยว สินค้าพื้นเมือง ของฝาก และที่พักและจากผลการดำเนินงานขับเคลื่อนอย่างต่อเนื่องในการทำหน้าเป็นไกด์หรือมัคคุเทศก์อาสา ซึ่งในปัจจุบันด้วยข้อจำกัดจึงถูกเรียกชื่อในนามของ “นักสื่อความหมายท้องถิ่น”ได้สะท้อนผลของข้อมูลว่า นักสื่อสารความหมายท้องถิ่นมีส่วนที่สำคัญส่วนหนึ่งในการสร้างความรู้ที่ถูกต้อง ชัดเจนต่อประวัติศาสตร์อันยาวนานของศรีเทพ รวมทั้งได้สร้างความประทับใจแก่นักท่องเที่ยวที่บรรดา“นักสื่อความหมายท้องถิ่น” ได้ให้บริการแก่นักท่องเที่ยวโดยไม่มีค่าตอบแทนใดๆ

จากข้อมูลสถิติซึ่งรวบรวมระหว่าง 1 ตุลาคม 2567 ถึง 31 มีนาคม 2568 พบว่า อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพมีนักท่องเที่ยวเข้าเยี่ยมชมรวมกว่า 265,703 คน โดยเดือนที่มีนักท่องเที่ยวมากที่สุด คือเดือนมกราคม 2568 สูงถึง 102,335 คน ซึ่งบ่งบอกว่าการเสริมกำลังด้วย "ไกด์อาสาหรือนักสื่อความหมายท้องถิ่น " มีผลโดยตรงต่อการเพิ่มจำนวนผู้มาเยือน ซึ่งนักสื่อความหมายท้องถิ่น ไม่ได้เพียงช่วยเติมเต็มบริการด้านข้อมูล แต่ยังเป็นสะพานเชื่อมระหว่างนักท่องเที่ยวกับชุมชนท้องถิ่น ถ่ายทอดมรดกวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ด้วยหัวใจที่มุ่งมั่น ส่งเสริมให้การท่องเที่ยวของศรีเทพก้าวเดินไปอย่างยั่งยืนบนฐานรากของความภาคภูมิใจในท้องถิ่น

โครงการนักสื่อความหมายท้องถิ่นศรีเทพได้แสดงให้เห็นว่า “พลังชุมชน” สามารถเป็นฟันเฟืองสำคัญในการขับเคลื่อนการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน จากตัวเลขค่าเฉลี่ยนักท่องเที่ยวที่สูงถึงกว่า 44,000 คนต่อเดือน ตลอดช่วง 6 เดือนแรกของปีงบประมาณนี้ ถือเป็นผลสัมฤทธิ์ที่เด่นชัด ชุมชนมีบทบาททั้งในการให้ข้อมูล ส่งเสริมภาพลักษณ์ และสร้างความประทับใจแก่นักท่องเที่ยวได้อย่างเป็นรูปธรรม ด้วยการเติบโตอย่างต่อเนื่องนี้ เชื่อว่าในอนาคต ศรีเทพจะไม่เพียงเป็นแค่ "แหล่งท่องเที่ยว" แต่จะกลายเป็น "ต้นแบบการจัดการมรดกโลกโดยชุมชน" ที่มีชีวิตชีวาและยั่งยืนอย่างแท้จริง

วิริทธิ์พล หิรัญรัตน์ /รายงาน